Basic HTML Version
18
Uitgelicht: Algemene economische ontwikkelingen 2010
2010: Wederom een bewogen jaar
Na het dieptepunt van de financiële markten in
maart 2009, vond een onverwacht sterk herstel
plaats. Dat herstel zette begin 2010 door, na een
aantal aarzelende eerste weken. Die aarzeling
werd ingegeven door zorgen over een dreigend
bankroet van Griekenland, dat niet langer aan zijn
betalingsverplichtingen leek te kunnen voldoen.
Het gevaar dat de Griekse schuldenproblematiek
zou uitstralen naar de rest van de eurozone,
deed Europese beleidsmakers besluiten tot
het uitspreken van omvangrijke steun aan het
wankelende Griekenland. De boodschap was
eensluidend: de eurozone stond niet toe dat de
munt zou wankelen. Die boodschap en de steun
aan Griekenland stelden de markten aanvankelijk
gerust.
Groot noodfonds noodzakelijk
Geleidelijk werd echter duidelijk dat ook andere
landen in de Europese periferie diep in de
problemen zaten. Bovendien kwamen beleggers
tot nader inzien, wat betreft hun vertrouwen
in het steunpakket voor Griekenland. De euro
daalde verder, en de rente op staatsobligaties van
gewantrouwde landen in met name Zuid-Europa
liep snel op. Om de onrust over de stabiliteit
van de eurozone in te dammen, besloten de
Europese landen in mei 2010 tot het opzetten
van een grootschalig noodfonds, de Europese
Financieel Stabilisatie Faciliteit (EFSF). Dit
fonds, opgericht in nauwe samenwerking met
het IMF, kent een omvang van 750 miljard euro
en dient als financieel vangnet voor landen in
financieringsproblemen
1)
. Naast de oprichting
van het noodfonds ging de Europese Centrale
Bank over tot het aankopen van staatsobligaties.
Ook werden verschillende kredietlijnen voor
banken heropend.
Politieke discussie komt op gang
Echter, ook deze stevige ingrepen zorgden slechts
voor kortstondige opluchting in de financiële
markten. Beleggers leken zich te realiseren dat het
succes van het noodfonds niet gegarandeerd is,
maar afhangt van de aanhoudende politieke wil in
zowel de donerende als de ontvangende landen.
Wanneer de pijn bij de belastingbetaler voelbaar
wordt, kan afnemend electoraal draagvlak leiden
tot een groeiend politiek populisme.
De steuntoezeggingen en bezuinigingsafspraken
zouden dan wel eens minder hard kunnen blijken
dan ze in eerste instantie op papier werden gezet.
Internationale zomer dip met zeer lage rentes
De onrust in Europa werkte wereldwijd door.
Bovendien begon ook de Amerikaanse economie
af te zwakken. Monetaire beleidsmakers en
financiële markten raakten hierdoor in de
zomermaanden in de greep van de angst voor
deflatie. De internationale financiële markten
reageerden klassiek risicomijdend.
De internationale aandelenindex MSCI World
daalde fors, de rentespreads op bedrijfsobligaties
en staatspapier van opkomende landen stegen en
grondstoffenprijzen kelderden. Beleggers zochten
veilig geachte havens, naast veilige staatsobligaties
vooral goud. De vlucht in veilige staatsobligaties
van onder meer de Verenigde Staten, Duitsland
1)
Het EFSF staat voor European Financial Stability Facility. Tezamenmet fondsen van het IMF en de EU is het EFSF 750 miljard euro groot. Aangezien echter een deel hiervan als buffer
moet worden aangehouden omde hoogste kredietstatus te behouden, is het feitelijk uit te lenen bedrag 492 miljard euro. Zie ook Mn Update nr. 38 (6-12-2010).